Էկոլոգիա-3

1.    1.  Երկրաշարժներ` լինելով բնական աղետներից ամենավտանգավորն և սարսափնազդու, դարեր շարունակ մեծ աղետներ են պատճառում մարդկանց և բնությանը: 1900ական  թվականների ընթացքում գրանցված ամենամեծ երկրաշարժը տեղի է ունեցել Չիլիում` կյանք խլելով մոտավորապես 1655 մարդուց, վիրավորելով 3000ին, թողնելով 2.000.000 մարդու անտուն և 550 միլլիոն դոլլարի վնաս հասցնելով Չիլլիին: Պատմության ընթացքում Հայաստում ևս եղել են շատ երկաշարժներ, սակայն ամենահիշելին 1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժն էր, որի ուժգնությունը կազմել է 8 բալ, տուժել են 21 քաղաք և շրջան, 342 գյուղ: Անօթեւան են մնացել 514 հազար մարդ: Տարբեր աստիճանի վնասվածքներ են ստացել մոտ 20000 մարդ, որոնցից հոսպիտալացվել են 12500 մարդ, զոհերի թիվը կազմել է 25000 մարդ: Զոհեր շատ են եղել հատկապես Գյումրիում (մոտ 15-17 հազար) եւ Սպիտակում (4հազ) մարդ: Իսկ փոքր և աննկատ երկրաշարժեր պատահում են միշտ և ամենուրեք:

2  2.  Երկրաշարժերը տեղի են ունենում երկրակեղևի որոշակի զանգվածում կուտակվԱած էներգիայի կտրուկ լիցքաթափման արդյունքում։Ներկայումս առավել ընդունված տեսակետներից մեկի համաձայն երկրաշարժերը տեղի են ունենում այն դեպքում, երբ երկրակեղևի լեռնային ապարների որոշակի զանգվածում առաձգական լարումներն ու դեֆորմացիաները գերազանցում են այդ ապարների կարծրությանը։Երկրաշարժը հաջորդում է լեռնային ապարների փոխադարձ սահքին։ Սկզբում դա արգելակվում է շփման ուժի միջոցով, որի հետևանքով, կուտակվում են բնահողերի առաձգական լարումներ։ Երբ լարումը հասնում է շփման ուժից մեծ կրիտիկական արժեքի, տեղի է ունենում բնահողերի կտրուկ խզվածք՝ նրանց տեղաշարժով։ Կուտակված էներգիան ազատվում է, առաջացնելով երկրի մակերևույթի ալիքային տատանումներ՝ երկրաշարժ։Երկրաշարժից առաջացած սեյսմիկ ալիքները տարածվում են ձայնային ալիքների նման։ Հեռավորությունից կախված, ալիքների ուժգնությունը նվազում է։Ալիքների առաջացման կետին ասում են երկրաշարժի օջախ կամ հիպոկենտրոն, իսկ երկրի մակերևույթի նրա վերևի կետին՝ էպիկենտրոն։
Սեյսմիկ ալիքների տարածման արագությունը կարող է հասնել մինչև 8 կմ/վրկ։

33.      Երկրաշարժի ազդեցությունը կախված է իր հզորությունից, ուժեղ երկրաշարժերը` 6-9բալ ուժգնությամբ կարող է ոչնչացնել մի ամբողջ քազաք: միջին ուժգնության երկրաշարժները` 3-5 բալ ուժգնությամբ շատ քիչ կամ աննկատ լինել: իսկ թուլ երկրաշարժերը միշտ և ամենուրեք էլ պատահում են և դրանք համարյան չէն նկատվում:

4. 4.      Երկրաշարժների դեմ անհնար է պայքարել, շատ գիտնականներ ասում են, որ երկրաշարժից 2 վարկյան առաջ հնարավոր է կանխատեսել, բայց երկու վարկյանը ոչինչ չի կարող փոխել: